Przeżywasz lub dotknęły cię w jakikolwiek sposób problemy związane z uzależnieniem, współuzależnieniem i przemocą w rodzinie, szukasz pomocy, a nie wiesz gdzie i co zrobić? Zadzwoń pod dyżurny telefon informacyjno-konsultacyjny 81 825 43 99 - każdy czwartek w godz. 17.00 – 19.00. MOPS zapewnia anonimowość rozmówcy.

Coraz większym zagrożeniem, zwłaszcza dla młodych osób, stają się nowe narkotyki, dawniej zwane dopalaczami, które stały się alternatywą dla obecnych już na rynku narkotyków starej generacji. Sprzedawane m.in. w sieci, o nieznanym składzie i trudnych do przewidzenia skutkach ubocznych, stanowią często śmiertelne zagrożenie. Główny Inspektorat Sanitarny szacuje liczbę zatruć nowymi narkotykami w 2018 na prawie 4300 tysiące. Śmierć w ich wyniku poniosły 162 osoby. 

Dopalacze to termin potocznie używany dawniej dla określenia różnych substancji psychoaktywnych. Warto wyróżnić dwie grupy: katynony oraz sztuczne syntetyczne kanabinoidy. 

Katynony (beta-ketony) to grupa narkotyków działających stymulująco i powodujących wzrost uczucia empatii, przyjmowanych na ogół donosowo. Katynony wywołują:

• pobudzenie i euforię, gonitwę myśli, 

• rozszerzenie źrenic, rumieńce na twarzy, 

• drżenie i skurcze mięśni, silną potliwość i zmiany temperatury ciała,

• podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia rytmu pracy serca, 

• silne pragnienie przyjęcia kolejnej dawki, 

• zaburzenia neurologiczne (szczękościsk, tiki) – utrzymujące się często długo po ustaniu działania substancji, 

• objawy psychotyczne (omamy, myśli paranoidalne).

Działają krótko (najczęściej 4-6 godzin), a kilka dni po zażyciu w moczu i pocie utrzymuje się ich specyficzny zapach (w przypadku mefedronu zbliżony do amoniaku lub karbidu) oraz niekiedy efekty psychotyczne. Mefedron i większość innych substancji z tej grupy (łącznie jest ich ponad dwieście) jest do dziś legalna, dla większości nie ma też do dziś testów, choć niekiedy można uzyskać pozytywny wynik testu na amfetaminę.

Sztuczne kanabinoidy

To sprzedawane w mieszankach ziołowych syntetyczne substancje reklamowane jako substytuty marihuany, ale o silniejszym działaniu stymulującym, psychotycznym, najczęściej zbliżonym do działania katynonów.

Niebezpieczeństwo sięgania po dopalacze polega na tym, że użytkownicy nie wiedzą, w jakich dawkach je stosować, tym bardziej, że zawartość substancji czynnej w sprzedawanych produktach podlega znacznym wahaniom, a w przypadku przedawkowania lekarze, nie znając składu substancji, nie wiedzą, jak leczyć chorego. Efektem używania dopalaczy mogą też być zaburzenia psychiczne – silny niepokój, lęki, omamy, które jednak najczęściej ustępują po pewnym okresie abstynencji. 

Upowszechnienie się nowych wzorów używania narkotyków powoduje, że szczególnie ważne staje się zrozumienie, że uzależnienie i inne szkody wynikające ze stosowania substancji psychoaktywnych nie przychodzą natychmiast, lecz rozwijają się w toku procesu o różnym czasie trwania. Najczęściej przyjmuje się, że składa się on z czterech faz:

•  faza pierwsza to eksperymentowanie i używanie dla przyjemności i rekreacji – używa się rzadko, przy specjalnych okazjach, w ograniczonych dawkach, a użytkownik ma wiele innych sposobów satysfakcjonującego spędzania czasu; 

•  faza druga to nadużywanie – po substancje sięga się już również dla wyeliminowania stanów negatywnych np. trudnych uczuć, napięcia, nudy, ale nadal raczej wyjątkowo. Użytkownik niekiedy przekracza ustaloną prze siebie dawkę, traci kontrolę, ale nadal ma inne sposoby spędzania czasu i osiągania satysfakcji;

•  faza trzecia to przyzwyczajenie – używanie narkotyków staje się regularne i dość częste, alternatywne sposoby spędzania czasu powoli zanikają, ale zaniedbywanie ról społecznych (np. szkoły) nie występuje jeszcze wyraźnie; 

•   faza czwarta to właściwe uzależnienie – gdy używanie ma na celu nie tyle poprawę nastroju, ile unikanie nieprzyjemnych doznań związanych z brakiem substancji i podtrzymywanie odurzenia jako specyficznego stanu „normalności”. Użytkownik nie posiada innych sposobów osiągnięcia satysfakcji i pomimo coraz to groźniejszych konsekwencji zdrowotnych i społecznych nie zaprzestaje przyjmowania narkotyku.

Materiał informacyjno-edukacyjny opracowany na podstawie broszury pt.: „O lekach, marihuanie, dopalaczach bez histerii” w ramach realizacji Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii miasta Kraśnik.